lek. wet. specjalista chirurg Maciej Czajka
Przychodnia Weterynaryjna „Boliłapka” Warszawa
Wnętrostwo jest wadą rozwojową polegającą na braku lub niecałkowitym zstąpieniu jąder do moszny. Rasą predysponowaną są persy, chociaż choroba ta może wystąpić także u innych ras kotów oraz mieszańców. W przypadku kotów poddawanych zabiegowi kastracji wnętrostwo jest stwierdzane u 1.7% (3). Najczęściej spotyka się wnętry jednostronne, tylko u ok. 10% osobników dochodzi do zatrzymania obu jąder w jamie brzusznej lub kanale pachwinowym (2,3).
Uważa się, że choroba jest uwarunkowana genetycznie, jednak w przeciwieństwie do psów, u kotów nie udowodniono dziedziczenia tej wady (2).
W okresie zarodkowym gonady znajdują się w jamie brzusznej w okolicy nerek. Z moszną łączy je więzadło, które podczas rozwoju organizmu ulega skróceniu i ściąga je przez kanał pachwinowy do worka mosznowego. U kocurków zstępowanie jąder jest już ukończone w momencie porodu. Jądra są jednak bardzo małe i miękkie, a mięsień dźwigacz jąder ma tendencję do podciągania ich w okolicę pachwinową, dlatego są one trudno wyczuwalne przy omacywaniu (1). Tzw. wędrujące jądra pomiędzy jamą brzuszną i workiem mosznowym są zjawiskiem powszechnym i akceptowalnym do 5 a nawet 7-8 miesiąca życia. (2,3). Przyczyną nieprawidłowości w zstępowaniu jąder do moszny mogą być różne wady anatomiczne powstające lub ujawniające się podczas rozwoju płodowego.
Wnętrostwo może być jedno- lub obustronne, zależnie od tego czy mamy do czynienia z niezstąpieniem jednego lub obu jąder. W zależności od położenia niezstąpionego jądra wyróżnia się wnętrostwo pachwinowe i brzuszne. Zdecydowanie rzadziej zdarza się sytuacja, w której jądro umiejscawia się pod skórą między prąciem, a kanałem pachwinowym (tzw. jądro ektopowe).
Pozostające w jamie brzusznej lub kanale pachwinowym jedno lub oba jądra zachowują wewnętrzną czynność wydzielniczą przy braku spermatogenezy tzn. że są one aktywne hormonalnie (wytwarzają testosteron odpowiedzialny m.in. za zachowania behawioralne u samców), lecz nie produkują plemników. Kocury dotknięte wnętrostwem jednostronnym są zdolne do rozmnażania.
U kotów, w przeciwieństwie do psów, nowotworzenie zatrzymanych jąder jest sporadyczne (2,3).
Do rozpoznania najczęściej dochodzi podczas badania klinicznego przez stwierdzenie braku jąder w mosznie w trakcie omacywania. Diagnozę na tej podstawie można postawić jednak dopiero po ukończeniu przez kota 7-8 miesięcy życia (3).W przypadku kotów wnętrów na żołędzi prącia można stwierdzić obecność charakterystycznych brodawek, za wytworzenie których odpowiedzialny jest testosteron (2,3) W koniecznych przypadkach lekarz weterynarii może zaproponować dodatkowe badania jak USG, czy specjalistyczne testy laboratoryjne, oparte na reakcjach hormonalnych.
W diagnostyce różnicowej brane są pod uwagę: rzeczywisty brak jąder, jednostronny brak jąder, niedorozwój jąder. Jednak są to sytuacje, które występują znacznie rzadziej.
Leczenie, w związku z brakiem konsekwencji dla zdrowia, ma wyłącznie na celu likwidację typowych, samczych zachowań, m.in. znaczenie moczem terytorium. Jedyną skuteczną metodą jest kastracja.
Niezstąpione jądra usuwa się chirurgicznie z jamy brzusznej lub kanału pachwinowego, zależnie od położenia nieprawidłowo umiejscowionych narządów.
Bibliografia:
- Horzinek M. C., Schmidt V. Lutz, Praktyka kliniczna: Koty, Pro – Trade s.r.o. Bratislava 2004 s. 428, 735-736.
- Ingarden J., Ingarden M., Wnętrostwo u kotów – niekoniecznie na tle genetycznym, Magazyn Weterynaryjny, vol.18, nr 146, 6/2009, s. 695-696.
- Siemieniuch M., Wnętrostwo u psów i kotów, Weterynaria w praktyce, vol.5, nr 5/2008, s. 48-51.
