Preparaty typu „spot-on”, podawane w postaci płynu zakrapianego na kark kota czy psa, od lat uchodzą za wygodną i skuteczną ochronę przeciwko kleszczom. Groźne choroby przenoszone przez tych niechcianych pasażerów sprawiają, że odpowiedzialni opiekunowie chętnie sięgają po tego typu zabezpieczenia.
Uginające się półki od różnych preparatów, ich popularność i fakt, że lekarze weterynarii zapewniają właścicieli o ich nieszkodliwości – to potrafi uśpić czujność. Jednak dowody wskazują, że substancje czynne tych preparatów, zostały powiązane z poważnymi skutkami zdrowotnymi.
Czy niewinne kropelki na kark są więc rzeczywiście bezpieczne? Wiele analiz toksykologicznych pokazuje, że niekoniecznie. Niektóre z najpopularniejszych substancji aktywnych, jak fipronil (m.in. Frontline, Fiprex, Fypryst) i imidakloprid (m.in Advantix, Advantage, Sabunol, Ataxxa), mogą stwarzać realne zagrożenie zdrowotne.
Pestycydy w kroplach
Fipronil, szeroko stosowany w rolnictwie i produktach do zwalczania karaluchów czy mrówek, znalazł też zastosowanie w medycynie weterynaryjnej. Problem w tym, że jego potencjał neurotoksyczny jest dobrze udokumentowany, a badania i raporty porejestracyjne potwierdzają, że nawet w dawkach „spot-on” zdarzają się poważne działania niepożądane.
Informacje podawane przez producenta np. Frontline sugerują, że preparat pozostaje jedynie w gruczołach łojowych skóry, jednak badania wykazały, że substancja faktycznie przenika do organizmu. Substancja czynna tego preparatu, czyli w tym wypadku fipronil, działa poprzez blokowanie kanałów GABA_A, co prowadzi do nadpobudliwości układu nerwowego. Substancja miała działać selektywnie na owady, ale badania jasno wskazują, że u ssaków również może ona wywoływać objawy zatrucia.
U kotów i psów objawy neurologiczne (drgawki, ataksja, nadpobudliwość) obserwowano już przy dawkach ok. 2 mg/kg/dzień. Jednak przy dłuższym stosowaniu bezpieczny próg (NOAEL) ustalono na zaledwie 0,3 mg/kg/dzień, a wszystko powyżej prowadziło do zaburzeń neurologicznych i hormonalnych. Badania na zwierzętach wykazały raka tarczycy, uszkodzenia wątroby i nerek oraz obniżoną płodność.
Imidaklopryd (zawarty m.in. w preparatach takich, jak Advantix, czy Advantage) to neonikotynoid, ta sama klasa środków owadobójczych, która od lat jest oskarżana o katastrofalny wpływ na pszczoły i inne zapylacze. Do obroży i kropli dla kotów i psów trafił w niemal niezmienionej formie. To środek pierwotnie zaprojektowany do zwalczania karaluchów i mszyc, dziś zakazany w rolnictwie w Unii Europejskiej właśnie z powodu zagrożeń środowiskowych. Badania pokazują, że po aplikacji imidaklopryd krąży w organizmie i osadza się na sierści przez tygodnie, a raporty toksykologiczne dokumentują ryzyko objawów neurologicznych i żołądkowych. W praktyce oznacza to, że „niewinne kropelki” to nic innego jak pestycyd, którego skutki uboczne dopiero zaczynamy rozumieć.
Co więcej, stwierdzono że imidaklopryd podnosi poziom cholesterolu i może powodować uszkodzenia wątroby oraz potencjalne uszkodzenia serca, płuc, śledziony, nadnerczy i mózgu. Jako neurotoksyna może wywoływać też zaburzenia koordynacji, trudności w oddychaniu i osłabienie mięśni. Zgłaszane przypadki zatruć po „spot-on’ach” z imidakloprydem obejmowały nadmierne ślinienie, drżenia, chwiejny chód, dezorientację. Gdy lek testowano po jego wprowadzeniu w 1994 roku, badacze odnotowali wzrost częstości wad wrodzonych nie tylko u kotów i psów, ale też u szczurów i myszy.
Dodatkowo, sam imidaklopryd uznany jest przez EPA (Environmental Protection Agency – amerykańską Agencję Ochrony Środowiska) za „prawdopodobnie rakotwórczy” dla ludzi w ocenie chronicznej
ZADAJCIE SOBIE PYTANIE, CZY WARTO WYCHODZIĆ Z KOTEM NA SPACER?
(2003, kategoria „likely to be carcinogenic to humans”).
Źródła:
1. theitaliangreyhoundclub.co.uk/health
2. msdvetmanual.com/toxicology/insecticide-and-acaricide-organic-toxicity/phenylpyrazole-fipronil-toxicosis-in-animals
3. https://npic.orst.edu/factsheets/archive/fiptech.html
4. https://www.theguardian.com/environment/2024/feb/01/vets-pesticide-flea-treatments-river-pollution-pet-owners-toxic-insecticides-hands
5. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19673850/
6. epa.gov/pets/epa-evaluation-pet-spot-products-analysis-and-plans-reducing-harmful-effects
7. pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC12124101/
8. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/40105061/
9. sciencedirect.com/science/article/pii/S0944501322002877
